ಹಂಪಿ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ Hampi Information Mahiti details in Kannada
ಹಂಪಿ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ
ಹಂಪೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನಮ್ಮ Post ನಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಸುಂದರ ತಾಣವಾದ ಹಂಪಿ
ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಹಂಪಿ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿ ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೊಸಪೇಟೆಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳ. ಇದು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿರುವ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಮತ್ತು ಆಂಜನೇಯ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಮೂರು ಕಡೆ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಹಂಪಿಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಾನರರ ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
ಹಂಪಿಯ ಮಹತ್ವ
ಹಂಪಿಯು 200 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಶ.1336ರಿಂದ ಕ್ರಿ.ಶ.1565ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ತಾಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ದೇವಾಲಯಗಳು , ಅರಮನೆಗಳು, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬೀದಿಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರಕಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ರಚನೆಗಳು ಭಾರತದ ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರಾಚೀನ ನಾಗರಿಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ನಂತರ ಯುನೆಸ್ಕೋ ಹಂಪೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಂಪೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.
ಹಂಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳ ಪಟ್ಟಣವು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಶ್ರೀಮಂತ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ನಗರವು ತನ್ನ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಶ್ರೀಮಂತ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರ ನಗರದ ಒಳಗಿರುವ ಹಂಪಿ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ಸುಂದರವಾದ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಾಗಿ ದೇಶದ ಎಲ್ಲೆಡೆಯಿಂದ ಜನರು ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. 2014 ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹಂಪಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಹುಡುಕಲ್ಪಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹಂಪಿಯ ಕಲ್ಲಿನ ರಥ
ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಜಯ ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿದೆ. ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅಧಿಕೃತ ವಾಹನವಾದ ಗರುಡನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿನ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ಭಾರತದ ಮೂರು ಜನಪ್ರಿಯ ಕಲ್ಲಿನ ರಥಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇತರ ಎರಡು ಕೊನಾರ್ಕ್ (ಒಡಿಶಾ) ಮತ್ತು ಮಹಾಬಲಿಪುರಂನಲ್ಲಿವೆ (ತಮಿಳುನಾಡು).
16 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕಾಳಿಂಗದೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಕೋನಾರ್ಕ್ ನ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತನಾಗಿ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮರುಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿನ್ಯಾಸ:
ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ರಥದಲ್ಲಿ ಪೌರಾಣಿಕ ಯುದ್ಧದ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ. ಎರಡು ದೈತ್ಯ ಚಕ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಎರಡು ಆನೆಗಳು ರಥವನ್ನು ಎಳೆಯುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಕಲ್ಲಿನ ರಥವನ್ನು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗೆ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯದ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ಭಾಗಶಃ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು.
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಭಾರತದ ಕರೆನ್ಸಿಯ ರೂ 50ರ ನೋಟುಗಳು ಕಲ್ಲಿನ ರಥದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಸಮಯ:
ವಿಜಯ ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಎಲ್ಲಾ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 8.30 ರಿಂದ ಸಂಜೆ 5 ರವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.
ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಹಂಪೆಯ ಉತ್ತರ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ, ಆನೆಗೊಂಡಿಯ ಎದುರು ವಿಜಯನಗರದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲೊದಾದ ವಿಜಯವಿಠ್ಠಲ ದೇಗುಲವಿದೆ. ವಿಠ್ಠಲ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಒಂದು ರೂಪ. ಇದನ್ನು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತೆ೦ದು ನ೦ಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವಿದೆ. ಇದೇ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ದೇವಸ್ಥಾನವೂ ಹೌದು, ಒ೦ದೇ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ರಥಯಾತ್ರೆ ಹೊರಡುವ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ರಥಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.
ಹಂಪಿಯ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯ
ಉಳಿದಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಅದರ ಆವರಣ ಹ೦ಪೆ ಗ್ರಾಮದ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ೦ಪಾಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಎ೦ದೂ ಹೆಸರು. ೧೩ನೇ ಶತಮಾನದಿ೦ದ ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಆವರಣಗಳು ಮತ್ತಿ ಗೋಪುರಗಳು ಇವೆ. ಇದರ ಎದುರು ಇರುವ ರಸ್ತೆ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಅರ್ಧ ಮೈಲು ಸಾಗುತ್ತದೆ, ನ೦ದಿಯ ಒಂದು ಶಿಲ್ಪದತ್ತ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ಇ೦ದೂ ಸಹ ಪ್ರಸಿದ್ದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಶಿವನ ಒಂದು ರೂಪವಾದ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ಮತ್ತು ಪ೦ಪಾ ಎ೦ಬ ಸ್ಥಳೀಯ ದೇವತೆಯ ದೇವಾಲಯ ಇದು.
ಉಗ್ರ ನರಸಿ೦ಹನ ಮೂರ್ತಿ
ಹ೦ಪೆಯ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲೇ ಸುಮಾರು ೨೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿದ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಉಗ್ರರೂಪವಾದ ಉಗ್ರ ನರಸಿ೦ಹನ ಮೂರ್ತಿ ಇದೆ. ಇದನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ; ಮೂರ್ತಿಯ ಮ೦ಡಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಜಲ್ಲಿಕಲ್ಲಿನ ಪಟ್ಟಿ ಅದಕ್ಕೆ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂರ್ತಿಯ ಕೆತ್ತನೆ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನಿ೦ದ ಅಥವಾ ಅದೇ ಕಾಲದ ಓರ್ವ ಶ್ರೀಮ೦ತ ವರ್ತಕರಿ೦ದ ಸ೦ದ ಧನಸಹಾಯದಿ೦ದ ಆದದ್ದೆ೦ದು ನ೦ಬಲಾಗಿದೆ.
ಕಟ್ಟಿದಾಗ ಮೂರ್ತಿಯ ಮ೦ಡಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಮೂರ್ತಿ ಸಹ ಇತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಾಯಶಃ ಲೂಟಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿದೆ. ಈ ಮೂರ್ತಿ ಈಗ ಕಮಲಾಪುರದ ವಸ್ತು ಸ೦ಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇದೆ.
ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳು ಗಣೇಶ
ಹೇಮಕೂಟ ಬೆಟ್ಟದ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಾಸಿವೆಕಾಳು ಗಣೇಶ. ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಗೆ ತರುವಂತಹ, ಇಲ್ಲಿರುವ ಜನಪ್ರಿಯ ಗಣಪತಿ ವಿಗ್ರಹವು ೮ ಅಡಿ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಕ್ತ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ, ಇದು ಸಾಸಿವೆಕಾಳು ಗಣೇಶನೆಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೂ ಚಿರಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ. ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ, ಒಮ್ಮೆ ಭಗವಂತ ಗಣೇಶನು, ಮಿತಿ ಮೀರಿ ತಿಂದಿದ್ದರ ಪರಿಣಾಮ ಹೊಟ್ಟೆ ಒಡೆಯುವಂತಾಗಿ, ಅದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸರ್ಪವನ್ನು ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಸುತ್ತಿಕೊಂಡನೆಂಬುದು ಪ್ರತೀತಿ. ವಿಗ್ರಹವು ಒಂದೆ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಮುರಿದ ಆನೆಯ ದಂತ ಮತ್ತು ಅಂಕುಶವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಮೊದಲನೆ ಎಡಗೈ ವಂಕಿಯಾಕಾರದ ಪಾಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಎರಡನೆ ಎಡಗೈಯ ಮತ್ತು ಸೊಂಡಿಲು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳು ಗಣೇಶ ಗುಡಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ವಿಗ್ರಹವು ವಿಶಾಲವಾದ ಆವರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವದು ಕಾಣಬಹುದು. ಅಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಇದನ್ನು ಚಂದ್ರಗಿರಿಯ ವ್ಯಾಪರಿಯೊಬ್ಬನು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೫೦೬ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ದೊರೆಯಾದ ಎರಡನೇ ನರಸಿಂಹನಿಗೋಸ್ಕರ ಕಟ್ಟಿದನೆಂಬದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ.
ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳವಾಗಿ ಹಂಪಿ
ಹಂಪಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ತಿರುವು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ಮಾರಕವು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಇಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಂಪಿ ತೆರೆದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ದೊಡ್ಡ ಸಾಲು ಇದೆ. ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಭವ್ಯವಾದ ನಗರವು ಈಗ ಅವಶೇಷಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರುವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಮೃದ್ಧ ನಾಗರೀಕತೆ ನೆಲೆಸಿತ್ತು ಎಂಬುದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಈ ನಗರವು ಯುನೆಸ್ಕೋದ ‘ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣ’ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿರುವುದು ನಮ್ಮ ಹೆಮ್ಮೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮತ್ತು ಯಾತ್ರಿಕರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಹಂಪಿಯ ವಿಸ್ತಾರವು ದುಂಡಗಿನ ಕಲ್ಲಿನ ದಿಬ್ಬಗಳ ಮೇಲೆ ಹರಡಿದೆ.
ಸುಂದರ ತಾಣವಾದ ಹಂಪಿ
ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಹಂಪಿ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿ ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೊಸಪೇಟೆಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳ. ಇದು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿರುವ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಮತ್ತು ಆಂಜನೇಯ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಮೂರು ಕಡೆ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಹಂಪಿಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಾನರರ ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
ಹಂಪಿಯ ಮಹತ್ವ
ಹಂಪಿಯು 200 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಶ.1336ರಿಂದ ಕ್ರಿ.ಶ.1565ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ತಾಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ದೇವಾಲಯಗಳು , ಅರಮನೆಗಳು, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬೀದಿಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರಕಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ರಚನೆಗಳು ಭಾರತದ ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರಾಚೀನ ನಾಗರಿಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ನಂತರ ಯುನೆಸ್ಕೋ ಹಂಪೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಂಪೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.
ಹಂಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳ ಪಟ್ಟಣವು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಶ್ರೀಮಂತ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ನಗರವು ತನ್ನ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಶ್ರೀಮಂತ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರ ನಗರದ ಒಳಗಿರುವ ಹಂಪಿ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ಸುಂದರವಾದ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಾಗಿ ದೇಶದ ಎಲ್ಲೆಡೆಯಿಂದ ಜನರು ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. 2014 ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹಂಪಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಹುಡುಕಲ್ಪಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹಂಪಿಯ ಕಲ್ಲಿನ ರಥ
ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಜಯ ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿದೆ. ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅಧಿಕೃತ ವಾಹನವಾದ ಗರುಡನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿನ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ಭಾರತದ ಮೂರು ಜನಪ್ರಿಯ ಕಲ್ಲಿನ ರಥಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇತರ ಎರಡು ಕೊನಾರ್ಕ್ (ಒಡಿಶಾ) ಮತ್ತು ಮಹಾಬಲಿಪುರಂನಲ್ಲಿವೆ (ತಮಿಳುನಾಡು).
16 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕಾಳಿಂಗದೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಕೋನಾರ್ಕ್ ನ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತನಾಗಿ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮರುಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿನ್ಯಾಸ:
ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ರಥದಲ್ಲಿ ಪೌರಾಣಿಕ ಯುದ್ಧದ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ. ಎರಡು ದೈತ್ಯ ಚಕ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಎರಡು ಆನೆಗಳು ರಥವನ್ನು ಎಳೆಯುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಕಲ್ಲಿನ ರಥವನ್ನು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗೆ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯದ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ಭಾಗಶಃ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು.
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಭಾರತದ ಕರೆನ್ಸಿಯ ರೂ 50ರ ನೋಟುಗಳು ಕಲ್ಲಿನ ರಥದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಸಮಯ:
ವಿಜಯ ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಎಲ್ಲಾ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 8.30 ರಿಂದ ಸಂಜೆ 5 ರವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.
ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಹಂಪೆಯ ಉತ್ತರ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ, ಆನೆಗೊಂಡಿಯ ಎದುರು ವಿಜಯನಗರದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲೊದಾದ ವಿಜಯವಿಠ್ಠಲ ದೇಗುಲವಿದೆ. ವಿಠ್ಠಲ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಒಂದು ರೂಪ. ಇದನ್ನು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತೆ೦ದು ನ೦ಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವಿದೆ. ಇದೇ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ದೇವಸ್ಥಾನವೂ ಹೌದು, ಒ೦ದೇ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ರಥಯಾತ್ರೆ ಹೊರಡುವ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ರಥಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.
ಹಂಪಿಯ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯ
ಉಳಿದಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಅದರ ಆವರಣ ಹ೦ಪೆ ಗ್ರಾಮದ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ೦ಪಾಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಎ೦ದೂ ಹೆಸರು. ೧೩ನೇ ಶತಮಾನದಿ೦ದ ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಆವರಣಗಳು ಮತ್ತಿ ಗೋಪುರಗಳು ಇವೆ. ಇದರ ಎದುರು ಇರುವ ರಸ್ತೆ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಅರ್ಧ ಮೈಲು ಸಾಗುತ್ತದೆ, ನ೦ದಿಯ ಒಂದು ಶಿಲ್ಪದತ್ತ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ಇ೦ದೂ ಸಹ ಪ್ರಸಿದ್ದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಶಿವನ ಒಂದು ರೂಪವಾದ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ಮತ್ತು ಪ೦ಪಾ ಎ೦ಬ ಸ್ಥಳೀಯ ದೇವತೆಯ ದೇವಾಲಯ ಇದು.
ಉಗ್ರ ನರಸಿ೦ಹನ ಮೂರ್ತಿ
ಹ೦ಪೆಯ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲೇ ಸುಮಾರು ೨೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿದ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಉಗ್ರರೂಪವಾದ ಉಗ್ರ ನರಸಿ೦ಹನ ಮೂರ್ತಿ ಇದೆ. ಇದನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ; ಮೂರ್ತಿಯ ಮ೦ಡಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಜಲ್ಲಿಕಲ್ಲಿನ ಪಟ್ಟಿ ಅದಕ್ಕೆ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂರ್ತಿಯ ಕೆತ್ತನೆ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನಿ೦ದ ಅಥವಾ ಅದೇ ಕಾಲದ ಓರ್ವ ಶ್ರೀಮ೦ತ ವರ್ತಕರಿ೦ದ ಸ೦ದ ಧನಸಹಾಯದಿ೦ದ ಆದದ್ದೆ೦ದು ನ೦ಬಲಾಗಿದೆ.
ಕಟ್ಟಿದಾಗ ಮೂರ್ತಿಯ ಮ೦ಡಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಮೂರ್ತಿ ಸಹ ಇತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಾಯಶಃ ಲೂಟಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿದೆ. ಈ ಮೂರ್ತಿ ಈಗ ಕಮಲಾಪುರದ ವಸ್ತು ಸ೦ಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇದೆ.
ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳು ಗಣೇಶ
ಹೇಮಕೂಟ ಬೆಟ್ಟದ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಾಸಿವೆಕಾಳು ಗಣೇಶ. ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಗೆ ತರುವಂತಹ, ಇಲ್ಲಿರುವ ಜನಪ್ರಿಯ ಗಣಪತಿ ವಿಗ್ರಹವು ೮ ಅಡಿ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಕ್ತ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ, ಇದು ಸಾಸಿವೆಕಾಳು ಗಣೇಶನೆಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೂ ಚಿರಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ. ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ, ಒಮ್ಮೆ ಭಗವಂತ ಗಣೇಶನು, ಮಿತಿ ಮೀರಿ ತಿಂದಿದ್ದರ ಪರಿಣಾಮ ಹೊಟ್ಟೆ ಒಡೆಯುವಂತಾಗಿ, ಅದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸರ್ಪವನ್ನು ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಸುತ್ತಿಕೊಂಡನೆಂಬುದು ಪ್ರತೀತಿ. ವಿಗ್ರಹವು ಒಂದೆ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಮುರಿದ ಆನೆಯ ದಂತ ಮತ್ತು ಅಂಕುಶವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಮೊದಲನೆ ಎಡಗೈ ವಂಕಿಯಾಕಾರದ ಪಾಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಎರಡನೆ ಎಡಗೈಯ ಮತ್ತು ಸೊಂಡಿಲು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಸಾಸಿವೆ ಕಾಳು ಗಣೇಶ ಗುಡಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ವಿಗ್ರಹವು ವಿಶಾಲವಾದ ಆವರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವದು ಕಾಣಬಹುದು. ಅಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಇದನ್ನು ಚಂದ್ರಗಿರಿಯ ವ್ಯಾಪರಿಯೊಬ್ಬನು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೫೦೬ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ದೊರೆಯಾದ ಎರಡನೇ ನರಸಿಂಹನಿಗೋಸ್ಕರ ಕಟ್ಟಿದನೆಂಬದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ.
ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳವಾಗಿ ಹಂಪಿ
ಹಂಪಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ತಿರುವು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ಮಾರಕವು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಇಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಂಪಿ ತೆರೆದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ದೊಡ್ಡ ಸಾಲು ಇದೆ. ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಭವ್ಯವಾದ ನಗರವು ಈಗ ಅವಶೇಷಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರುವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಮೃದ್ಧ ನಾಗರೀಕತೆ ನೆಲೆಸಿತ್ತು ಎಂಬುದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಈ ನಗರವು ಯುನೆಸ್ಕೋದ ‘ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣ’ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿರುವುದು ನಮ್ಮ ಹೆಮ್ಮೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮತ್ತು ಯಾತ್ರಿಕರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಹಂಪಿಯ ವಿಸ್ತಾರವು ದುಂಡಗಿನ ಕಲ್ಲಿನ ದಿಬ್ಬಗಳ ಮೇಲೆ ಹರಡಿದೆ.
FAQ
ಹಂಪೆಯನ್ನು ಎಷ್ಟರಲ್ಲಿ ‘ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣʼವಾಗಿ ಸೇರಿಸಿದರು ?
೧೯೮೬
ಹಂಪೆಯು ಯಾವ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿದೆ ?
ತುಂಗಭದ್ರಾ ದಕ್ಷಿಣ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿದೆ.
ಇತರೆ ವಿಷಯಗಳು:
